tlhIngan-Hol Archive: Thu Dec 09 18:29:05 1993
[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next]
Re: Qubghachmey
- From: [email protected] (Nick NICHOLAS)
- Subject: Re: Qubghachmey
- Date: Fri, 10 Dec 93 13:13:40 EDT
- In-Reply-To: <[email protected]>; from "Peter Garza" at Dec 9, 93 2:32 am
batlh choja', Peter Garza quv:
=Other stuff in Klingon: Hopefully, now that I'm on vacation, I can
=write a story that's been in my head for a while. Also, would the
=wonderful soul who translated Shakespeare either repost it or e-mail
=it to me. I'm a Drama major who would die at the chance to work my
=way through some verses of the Klingon bard. (Uh oh... TKBP - the
=Klingon Bard Project :)
Dearie me. I do have a name, you know ;) . And I think I'd be quite serious
about organising a Klingon Shakespeare Project --- much more fun and
challenging than the bible.
Here's what I've translated of _Much Ado About Nothing_ so far; up to
halfway through Scene 2, Act 1. I'll be posting more about once a week,
inshallah (which is how often I get to translate these days.) I would
dearly welcome any comments you might have!
paghmo' tIn mIS
1.1.
'el *le'ona'to*, *meSI'na* qumwI'; *Hero*, puqbe'Daj; *be'terIS*,
be'nI'puqbe'Daj; QumvaS je
L: qaStaHvIS ramvam, *meSI'na* ghoS *'a'raghon* qaH *pe'tlho*
QumDe'vammo' 'e' vISovchoH
Q: chollI'
vImejDI', wej 'oH chuqDaj
L: qaStaHvIS may'vam, Hegh 'ar qaH?
Q: patlhghot puS, pagh noywI' je
L: cha'logh Dun yay, juHDaq Hoch qemchugh chavwI'
*vIre'netlhe*ngan *tlhaw'DIyo* Qup quvmoHqu' qaH *pe'tlho* 'e' vItu'
Q: quvlaHqu' *tlhaw'DIyo* 'ej quvmoH 'e' qawqu' qaH *pe'tlho*
Daghach'e' nulay'bogh ghepDaj, juSta'
Qogh Qup rurtaHvIS, tonSaw'wI' ta' chavpu'
pIHghach juSghach juS ghaH law'; qaja'ghach chojuSlaH puS
L: wanI'vammo' Quchqu' *meSI'na*vamDaq ghaHbogh SoSloDnI'Daj
Q: SoSloDnI'vaD QumDe' vIqemta'
Quchlaw'qu'
vaj le'be'chugh Qumghach, toy'wI'Degh tuQ ghaH
L: SaQchoH'a'?
Q: SaQqu'
L: batlh qorDu'Daj parHa'
quvqu' qabDu''e' Say'moHbogh bIQvam
Quchghachmo' SaQghach QaQ lawqu'; SaQghachmo' Quchghach QaQ puS
Bet: HIja'bej
veSvo' chegh'egh'a' qaH qutluch?
Q: pongvam pagh ghajwI' vISov, jaw
ghotvam ngaSbe'bej mangghom
L: Datlhob, 'Iv DabuStaHvIS, be'nI'puq?
H: *pa'Duwa* qaH *be'neDIq* buS be'nI''a'wI'
Q: toH, chegh'eghta'
reH belmoH 'ej DaH belmoH ghaH
Bet: *meSI'na*vamDaq maqwI'janmeyDaj cherpu'
'ej pu'HIch lo'taHvIS 'ovmeH bangjoH'a' qaDta'
qaD De' laDDI' qoH, bangjoH'a' cho' qoH
'ej yIHHIch lo'taHvIS 'ovmeH *be'neDIq* qaD
HIja'bej
qaStaHvIS veS, 'ar HoHpu' *be'neDIq* 'ej 'ar Soppu'
'ar HoHpu' neH
Hoch HoHbogh, vISop 'e' jIlay' jay'
L: va, be'nI'puq, qaH *be'neDIq* DanaDHa'
'a Durap ghaH pawDI' 'e' jIHonbe'
Q: qaStaHvIS veS, batlh Qu' vang ghaH
Bet: Soj law' ghajlu'law'
luSoptaHvIS QaHpu'law' ghaH
SopparHa'wI' yoH ghaHba'
HurghDaj jaq
Q: vawbe', vID mangvam QaQ
Bet: vawbe'vaD ghaH mangvam QaQ
'a vawloDvaD nuq ghaH
Q: vawloDvaD vawloD Da
jaqwI'vaD jaqwI' Da
quvghach Hochmo' ghot ghoDlu'
Bet: HISlaH
ghaH ghoD Doghghach
'ach ghoDghachHapmo' jubbe' Hochmaj
L: qaH, be'nIpuq yajHa'Qo'
veSHey tlhaQmo' Suvchuq ghaH, qaH *be'neDIq* je
reH ghomchugh chaH, SaghHa'ghach lulo'taHvIS, may'Hom luvang
Bet: Do'Ha'
may'Hommo' pagh ta' ghaH
qaStaHvIS yolmaj Qav, lojchoH loS yablaHDaj
DaH ghot naQ che' wa'
vaj, ghaHvaD yapchugh, bIrHa'taHmeH ghaH, yablaH,
targhDaj pImmeH, yablaH poljaj
DaH ghaHvaD batlh Hoch 'oHtaH wanI'vam:
wej meqlaHbe' ghaH
ghaHvaD 'Iv tlhejwI'
qaSDI' Hoch jar, 'Ipbogh jup latlh ghaj ghaH
Q: DuH'a'?
Bet: qay'be'ba'
mIvDaj rur voqghachDaj:
Sar chu' la'lu'DI', mIvDaj choH ghaH
Q: bang paqDaq jawvam tu'lu' 'e' jIHar
Bet: HISlaH
tu'lu'chugh, paqghomwIj vImeQ
HI'ja'bej
ghaHvaD 'Iv tlhejwI'
Q: *tlhaw'DIyo* quv tlhejqu'
wanI'vam motlh law' latlh motlh puS
Bet: baQa', ropghach rur ghaH, tlhejmo' jay' 'e' vIpIH
*be'neDIq* ghajchoHlu'ghach 'eq law' ropghach'a' ghajchoHlu'ghach 'eq puS
tugh maw'choH ropchoHwI'
Do'jaj *tlhaw'DIyo* quv
*be'neDIq* ropchoHchugh ghaH, SanID DeQ wargh vorghach
Q: reH jup choparHa'jaj, jaw
Bet: maj, jup
L: not bImaw'choH, be'nI'puq
Bet: jImaw', HoHvIpDI' tlhIngan
Q: chol qaH *pe'tlho*
'el qaH *pe'tlho*, *be'neDIq*, *baltlha'Sar*, boghHa'wI' qaH *jon* je
qP: qaH *le'ona'to* QaQ, qay'wI'lI' juqIHmeH bIghoS'a'?
warghghach lujunba' qo'nganpu' 'ej SughommeH 'oH SoH je bIjaH
L: not juHwIj ghoS DururneSbogh qay'wI'
mejDI' qay'wI', ratlh leSghach
'ach chomejDI', ratlh 'IQghach, 'ej loj Quchghach
qP: DunuQbogh Qu' bIQorghqangqu'
ghotvam ghaHlaw' puqbe'lI'
L: rut 'e' muja' SoSDaj
Ben: wanI' DaHonmo', ghaH Dayu''a'?
L: qaH *be'neDIq*, ghobe'
puq SoHmo', qaStaHvIS wanI'vam
qP: Dujangchu', *be'neDIq*
vaj, loD SoHmo', nuq SoH 'e' wIloylaH
rurmo' vavDaj tob vawvam
yIQuch, vaw! vav quv Darurmo'
Ben: ghaytan vavDaj ghaH qaH *le'ona'to*
'ach nachDajDaq *le'ona'to* jIb chIS neHbe'ba',
*meSI'na* naQ, Hoch latlh joq 'oHchugh, neHmeH ghaH, pop
we'nI'vamvaD ram rurghachDaj
(ratlhDaq ja'chuq qaH *pe'tlho*, *le'ona'to* je)
Bet: wej bIjatlhbe'choHmo' jIyay', qaH *be'neDIq*
DuqIm pagh
Ben: toH, jawoy vuvHa'ghach!
bIyIntaH
Bet: HeghlaHbe' vuvHa'ghach,
Soj QaQ'e' ghaHbogh qaH *be'neDIq* tu'lu'chugh
vuvHa'ghach moj je batlhquvmoHghach'e', DaghoSchugh
Ben: vaj, maghwI' 'oH batlhquvmoHghachqoq
'a mumuSHa' Hoch jawbe'
nIngaSbe'mo' jawbe'vam, bIle'
bIr 'IwwIj 'e' pay 'aDwIj,
pagh vImuSHa'bejmo'
Bet: Do' be'pu'
pagh DamuSHa'be'chugh, chaHvaD qay' nga'chuqqangwI' joch
lollIj rurmo' lolwIj, 'IwwIj bIr, joH'a' je vItlho'
chaq Qa'vaD jach targhwIj 'e' vIQoy;
chaq mumuSHa' loD 'e' 'Ip 'e' vIQoy;
ghu'vetlh vImaS law' ghu'vam vImaS puS
Ben: reH 'e' DaQubjaj, jaw
DaQubbe'chugh, chIch jawloD qabna' DaQIHbej 'e' jun jawloD
Bet: qabvam 'arghmoHlaHbe' QIH, qablIj rurchugh 'oH
Ben: qoHSoQ Dajatlhmo' bIle'
Bet: QIchwIj qoH val law' QIchlIj targh val puS
Ben: Domo' QIchlIj rurjaj targhwIj
taHghachmo' je
DochlIj yIbuS, ghay'cha'
pItlh
Bet: reH taH jun Dalo'taHvIS bIrInmoH
qaStaHvIS nI'wI', qaSovtaH
qP: potlh 'oH Dochvam
(ghomvaD jatlhchoH)
qaH *tlhaw'DIyo*, qaH *be'neDIq* je,
bo'elmeH Hochraj lItlhob jupwI' parHa', *le'ona'to*
qaStaHvIS jar latlhpoH je, naDev wIratlh, vIjatlh
latlhpoH law'moH ghu', chIch neHqu' ghaH
nepbe' 'ej neHtaHvIS 'Il 'e' vI'Iprup
L: bI'IpneSchugh, bI'Itbe'choH
(qaH *jon*vaD jatlh)
joHvaD, loDnI'lI'vamvaD bIrojta'DI', qarI'jaj, joH
SoHvaD Hoch Qu' vIvangrup
qJ: qatlho'
QIch law' vIlo'be'
'a qatlho'
L: HIDevneS
qP: ghop HInob, *le'ona'to*
maghoStaHvIS matay'
mej *tlhaw'DIyo*, *be'neDIq* je ngaSbe'bogh Hoch'e'
tlh: *be'neDIq*, qaH *le'ona'to* puqbe' Datu''a'?
Ben: vItu'be' 'ej vIlegh
tlh: 'IHbej' jawvam Qap, qar'a'?
Ben: choyu'taHvIS, yojwIj teH nap DaneHmeH, yuDHA'wI' DaDa'a'?
pagh, qajatlhtaHvIS jImotlh DaneH'a'?
be'meyvaD vIvupHa' 'ej 'e' vImaqpu'
tlh: ghobe'
yoj Sagh HIja'bej
Ben: va, Dochvam vIHar:
chuQunghot ghaH net naDchugh, QIvba' neH ghaH
'IH ghaH net naDchugh, Hurghba' neH ghaH
Dun ghaH net naDchugh, ramba' neH ghaH
ghaHvaD wa' naD vIghov:
latlh ghaHchugh, 'IHbe'
'ej ghaH ghaHtaHvIS, vIparHa'be'
tlh: jISaghbe' 'e' DaHarlaw'
HIja'bej
chay' DaparHa'?
Ben: ghaH Daje'meH, ghaH DabuStaHvIS bItlhob'a'?
tlh: qut'e' rapbogh ghaH je'laH'a' vay'?
Ben: HIja'
'oH lanlu'meH ngaSwI' je'laH je
Dochvam DajatlhtaHvIS, Sagh'a' QuchlIj?
pagh, romuluS gharwI' DaDa'a'?
jatlh gharwI': quv verengan 'ej vup veqlargh
chay' Dutlha'meH Dayajlu'?
tlh: ghaH 'IH law' jawbe' Hoch vIleghbogh 'IH puS 'e' Har mInDu'wIj
Ben: wej mIn'aH lo'nIStaHvIS jIlegh
'ej 'IHwI'Hey wIleghlaHbe'
be'nI''a'Daj'e' che'be'chugh QeH'a',
ghaH 'IH law' be'lI' 'IH puS;
toQDuj 'IH law' veQDuj 'IH puS;
wanI'vam rap wanI'vetlh teHbejmo'
loDnal Damoj DaneHbe' 'e' vItul, qar'a'?
tlh: be'nalwI' mojqangtaHvIS *Hero*
vIneHbe' 'e' vI'Ipchugh, jIvoq'eghbe'
ben: wejpuH qaS ghu'vam neH jay'
va, loD Hoch Quchqoqvo' pum'a' mIv, Habmo' Quch?
not javmaH ben Sawbe'wI' vIlegh'a'?
va, HIDoH
bItoy'mo' bIwebrupchugh,
toywI'Degh yItuQ 'ej qaStaHvIS leSghachjaj yIpay
SuH, DunejmeH chegh'egh qaH *pe'tlho*
'el qaH *pe'tlho*
qP: peghHey nuqmo' naDev Suratlh 'ej *le'ona'to* juHDaq tutlha'be'?
Ben: vIja' 'e' qaraD vIneHneS
qP: vaj, jIHvaD bImatlhchugh, HIja'bej
Ben: 'e' DaQoy, jaw *tlhaw'DIyo*
jIpeghmo' tamwI' vIrurlaH 'e' DaHar vIneH
'a jImatlhmo'
yIqIm: jImatlhmo' vIja'
muSHa'
'Iv muSHa'?
'e' DaghojneS
'Iv HI' ro puQbe' ghaH, boQlI'? 'ong neH! toH,
vI'! *Hero*, puqbe''e' ghajbogh *le'ona'to*
tlh: qaSchugh wanI'vam, wanI'vam jalu'
Ben: lut ngo' rurqu', joH:
qaSbe'taH wanI'vam 'ej qaSbe'pu' wanI'vam 'ej qaSbe'jaj wanI'vam jay'!
tlh: tugh choHbe'chugh jInongghach, qaSbe'jaj wanI'vam latlh jay'
qP: maj, DamuSHa'chugh, quvqu'mo' qawbe'vam
tlh: chotojmeH Daja', joH
qP: jImatlhghach vIquvmoHchugh, jIvItpu'
tlh: jIlobghach vIquvmoHchugh, jIvItpu' jIH
Ben: cha' jImatlhghach, cha' jIlobghach je vIquvmoHchugh, jIvItpu' je
tlh: ghaH vImuSHa' 'e' vItu'
qP: QaQ ghaH 'e' vISov
Ben: ghaH muSHa'laH 'e' vItu'be' 'ej QaQlaH ghaH 'e' vISovbe'
'e' vIHar, vImeQlu'chugh 'e' tetlaHbe'
vuDvam vIHubmeH muHwI'qulnaQDaq jIHeghrup
qP: reH QaghwI' mul SoHtaH, 'IHghach DavuvHa'mo'
tlh: 'ej vuDvam DapolmeH HoS vIqapghach
Ben: be'vo' jIboghmo', be'vam vItlho'
muQorghmo' be', vItlho' je
QuchwIj bochchoHmoHlu', qoj So'wI'mIv tIn vItuQchoH
'e' vIlajbe' 'e' lulajjaj Hoch be'
vay' be' vIvoqHa', lughbe'bogh 'e' vIvangqangbe'mo',
pagh be' vIvoq, lughbogh 'e' vIvangqang
not, vaj, jISaw jIHbogh vaj
qP: vImuSHa'mo' bIchIS, jIHeghpa' 'e' vIlegh 'e' vIpIH
Ben: jIQeHmo', jIropmo', jIghungmo' je jIchIS, joH
not jImuSHa'mo'
jImuSHa'mo' 'Iw vIchIlbogh 'ugh law', jIchechmo' 'Iw vIghajqa'bogh 'ugh puS
'e' Datobchugh,
bangghItlhwI'qoq ghItlhtaj lo'lu'taHvIS, mInDu'wIj teqlu'jaj jay'
'ej naghwI' ngevDaqna' lojmItDaq,
leghlaHbe'bogh bangjoH'a' vI'oSmeH, vIHuSmoHlu'jaj
qP: vuDlIj DaHar 'e' Damevchugh, tobghach potlh SoH
Ben: tobghach jIHchugh, mo'Daq 'er vIrurbogh jIH'e' vIHuSmoHlu'jaj
'ej jIHDaq baHlu'jaj
jIHDaq mupmoHbogh ghot Hoylu'jaj 'ej ghotvaD *qarwI'* ponglu'jaj
qP: Hoch Dajlaw' poH
qaSDI' vay', lobchoH Qa' vID
Ben: chaq lob Qa' vID
'ach be' lobchugh meqbogh *be'neDIq*,
Qa' Quch lo'taHvIS, QuchwIj tamlu'jaj
jIwebmeH vItuQmoHlu'jaj
pIqaD tIn lo'lu'taHvIS, *naDevDaq ru'wI'vaD targh QaQ vIngev* ghItlhlu'
'oH lo'lu'taHvIS, DeghwIjDaq Dochvam ghItlhlu'jaj:
naDevDaq, Sawbogh *be'neDIq* boleghlaH
tlh: qaSchugh wanI'vam, jImaw'qu'
qP: *venetlhya*Daq chaDaj Hoch lojmoHbe'chugh bangjoH'a',
nIghochmeH, veng netlh ya muvmoH ghaH
Ben: vaj, batlh la''a'vam vIjun 'ej vIHIgh
qP: qaSDI' vay' leng, jIHemHa'
qaSqa', *le'onato* juH yIghoS, qaH *be'neDIq* quv
ghaHvaD HInaD 'ej yIjatlh:
qaSDI' 'uQ, ghaH vIghoSbej
lawwI' qeqta' ghaH
Ben: Qu'vamvaD yap vItlho'ghach
vaj batlh Savan ---
tlh: 'ej DuQabjaj qeylIS qa'
juHwIjDaq --- chaq juH vIghajchugh ---
qP: qaStaHvIS jar Soch, jar jaj jav je,
juplI' parHa'vo', *be'neDIq*vo'
Ben: Qo', HIvaqQo', HIvaqQo'
rut Suja'chuqghach ro Qan DI
'ej qab yoDSutraj, tI'lu'mo'
QumDe' ngo' latlh lIvaqpa', yInuD'eghchu'
vaj, Samej
mej
tlh: DaH, joH, choQaHlaHneS.
qP: toH, vIparHa'ghach
vIghojmoHchugh, tugh Dochvam'e' Dalegh:
DuQaHbogh Hoch QatlhwI' vIghojqang jIH.
tlh: puqloD ghaj'a' qaH *le'ona'to*, joHwI'?
qP: *Hero*, pagh latlh je ghaj. wa' cho'wI' ghaH.
DamuSHa'ba''a', *tlhaw'DIyo*?
tlh: joHwI' quv:
rInpu'bogh veSvamDaq DaghoSchoHDI',
vaj mInDu' neH vIlo'taHvIS vIlegh.
vIparHa'. 'ach parHa'ghach moj muSHa'ghach,
'e' ram law' Qu'wIj ram puS. 'ach jIchegh'egh.
'ej DaH qeDDI' veS qechmey, pa'chajDaq
ghomchoH neHghachmey tun, neHghachmey Dun je.
muja': *Hero* Qup 'IHqu'. veS vIghoSpa',
vImuSHa'ba' mujatlh.
qP: tugh bang Darur.
paq mu'mey Hoch vIjatlhmo' tugh DaDal.
'IHbogh *Hero* DamuSHa'chugh, yItIv.
vavDajvaD ghaHvaD je tlhoghmo' vIQum.
'ej ghaH Daghaj. ghu'vamvaD lutHomvam
Da'oghba'pu' SoH 'e' vItagh. jIvIt'a'?
tlh: joH, batlh muSHa'taHghach DaQaH. narghghachmo'
muSHa'taHghach 'IQghach vIghovneS je.
boHghachHey rurbe'meH muSHa'ghachwIj,
QIjghachna' nI' vIlo'taHvIS, vIDelrup.
qP: SoDHeyvaD tIqmo' bIQtIqDung Heqach,
yapba' Heqach. 'utwI'Hey yonmoHchugh vay',
Do'moH 'oH. lo'beHmo' QaQ lo'laHwI'.
nom QIch: vImuSHa'. 'ej vorghach qanob:
qaStaHvIS ramvam, loplaw' naDevghot.
jech vay' vItuQtaHvIS, SoH'e' qaDa jIH.
*tlhaw'DIyo* jIH; 'IHbogh *Hero* vIja'.
'ej roDaj retlhDaq jInongghach vIpeghHa'.
'ej pe'vIl ghaHvaD parHa'wI' lutQIch
vIjatlhDI', qama'wI' moj ghaH, mu'Ijmo'.
'ej vavDajvaD vIQum je. rInDI' Hoch,
*Hero* Daghajbej. tugh naghghach wIqaSmoH.
mej
1.2.
'el *le'ona'to*; qanwI', *'anto'nIyo*, *le'ona'to* loDnI' je 'ej ghom
L: nuqneH, loDnI'
nuqDaq ghaH loDnI'puqwI' ghaHbogh puqlI'?
chuSchu'ghachvam qeq'a'?
'A: 'oHmo' SaHqu'
toH, loDnI', De' Huj'e' wej Danajbogh qaja'laH
L: QaQ'a'?
'A: 'IH permo' ghu', QaQ wepDaj:
QaQlaw' De' Hur
naHSorghomwIj SorDeSghom'a' HeDaq vIttaHvIS joH, jaw *tlhaw'DIyo* je,
Dochvam'e' lujatlh bong 'e' Qoy toywI'wI':
loDnI'puqwI', puqbe'lI' muSHa' joH
jatlhtaHvIS, *tlhaw'DIyo*vaD 'e' tu'moH joH
qaStaHvIS ramvam vImchu'wI'ghom, puqvaD 'e' DIS neHlaw' joH
ghIb puq 'e' tu'chugh, poH Quchqoq, jonmeH, Hotchu'qang
'ej SoHvaD SIbI' ghu' Qum nablaw'
L: val'a' SoHvaD ja'bogh ghot?
A: val 'ej 'ong
ghaH vIghoSmoHqang
ghaH yIyu'
L: Qo', Qo'
najghach rur ghu'vam, wIpeghmo',
wej narghtaHvIS 'oH
'ach jangrupmeH puqwI'vaD ghu' vIQumrup,
chaq teHchugh ghu'vam
ghaHvaD yIja' yIjaH
mej *'anto'nIyo*
'el *anto'nIyo* puqloD, chuSchu'wI', latlh je
L: qorDu'ghotpu', nuq bovangnIS 'e' SuSov
(chuSchu'wI'vaD jatlh)
L: toH, va, jup, HItlhej
'ej po'ghachlIj vIlo'rup
qorDu'ghotpu', yISaH, qaStaHvIS buDbe'ghach poHvam
mej
1.3.
'el boghHa'wI' qaH *jon*; tlhejwI'Daj, *qonreyD* je
qO: Hu'tegh, joHwI', qatlh bI'IQqu'?
motlhbe' 'IQqu'ghachvam
qJ: motlhbe' qaSmoHbogh ghu' jay'
vaj, notlhbe' 'IQqu'ghach
qO: meqghach Da'IjnIS
qJ: Da'IjDI', Songhach ghaHbogh nuq qem 'oH?
qO: tugh vorghach qembe'chugh,
bItaHtaHvIS tuvghach qemba'
qJ: bochtaHvIS *Sa'turnuS*, bIboghlaw' Daja'
vaj, Hoq HeghmoHvaD Hergh HobmoH Dalo' 'e' vI'IjDI', jIyay'
nuq jIH 'e' vISo'laHbe'
meq tulu'DI', jI'IQnIS 'ej pagh ghot lut tlhaQmo' jIbepHa'
jIghungDI', jISopnIS 'ej pagh ghot chaw' vIloS
jIDoy'DI', jIQongnIS 'ej pagh ghot malja' vIQorgh
jIQuchDI', jIHaghnIS 'ej pagh ghot maSghach vInaD
qO: lu'
'ach wanI'vam vI'angchu'be'nIS,
wanI'vammo' DuHeQmoHlaHtaHvIS vay'
qaSpu'DI' nI'be'wI', loDnI'lI' Dalotlh
DaH noDHa' ghaH 'ej nIngaS chepwI'pu'Daj
not let SorlIj 'ej tInchoH 'oH, muDghu' QaQ DaqaSmoHbe'chugh
bIyobmeH SoH, DISpoH DaqeqnIS
qJ: chaq naDHa'ghach molDaq HumwI'Sor jIH;
chaq chepwI'pu'Daj ngemDaq vajSor jIH;
ghu'vetlh vImaS law' ghu'vam vImaS puS
chaq mupar Hoch;
chaq vay'vo parHa'ghach vIHejmeH, So'wI'narghghach vIchenmoH;
ghu'vetlh, 'IwwIjvaD QaQ law' ghu'vam, 'IwwIjvaD QaQ puS
wanIvammo' naDwI' yuDHa'wI' je jIH net ja'laHbe'
'ach mIghwI' HIghwI' je jIH net temlaHbe'
jIHvaD mutammoHwI' vInoblu'mo', quvwI'qoq jIH
jIHvaD mIr lo'taHvIS, qama' jIHmo', chaw'ghajwI'qoq jIH
vaj, mo'wIjDaq jItIvmoHbe' 'e' vImaqpu'
chaq nujna' vIghajchugh jIchop
chaq jItlhabchugh, Doch vIneHbogh vIvang
wej qaStaHvIS wanI'meyvam, jIH jIH 'e' yInISbe'
'ej chochoH 'e' yInIDQo'
qO: jIHvaD lo'laH'a' bIQuchbe'ghach?
qJ: 'oH lo'qu'laH jIH neH
vaj jIHvaD lo'laH HochDaj
chol 'Iv?
'el *bora'chIyo*
qJ: nuq De' chu', *bora'chIyo*?
Bo: 'uQ Dunvo' naDev vIghoSpu'
joH'e', loDnI'lI''e' batlh tIvmoH *le'ona'to*
SoHvaD, tlhogh Hech buSbogh De''e' vIQumlaH
qJ: mIghghachta'vaD nabghach 'oHlaH'a' Dochvam?
leSHa'ghach Saw 'Iv qoH
Bo: va, loDnI'lI' boQquv
qJ: 'Iv? *tlhaw'DIyo*, quvqu'?
Bo: ghaH'e'
qJ: wejpuH, 'um jawqoq
'Iv je? 'Iv je?
'Ivmo' Hech ghaH
Bo: va, Hero', *le'ona'to* puq cho'wI' je
qJ: ngIlba'wI'na'!
chay' Daghoj?
Bo: He'So'Ha'wI' jIHmeH vItoy'moHlu'
tlhonDu' nuQbogh pa'Daq tlhIch vIchenmoHtaHvIS,
muchol joH *tHlaw'DIyo* je
cholchuqpu' chaH 'ej ja'chuqtaHvIS Sagh
nom jIH retlhDaq jISo''egh
ghu'vam Qochbe', pa' 'e' Qoypu':
joHvaD, muSHa'ghachmeH *Hero* tlhob joH
ghajpu'DI' joH, jaw *tlhaw'DIyo* *Hero* nob
qJ: Ha', Ha', pa' wIghoSjaj
jIbelHa'ghachvaD Soj 'oHlaH
mujeymo', quv Qovpatlhvam Qup jay'
vImoghmoHchugh, vImaghchoHmeH Hoch vang
Sumatlh'a' 'ej tuQaH'a'?
qO: mayIntaHvIS, qoH
qJ: 'uQ Dun wIghoSjaj
muSevmo' Quchba'
qechwIj Qubmo' mururchugh vutwI', jIDo'
ta' wItob 'e' wInIDjaj
Bo: luq, joHma'
mej
2.1.
'el *le'ona'to*; *'anto'nIyo*, loDnI'Daj; *Hero*, puqbe'Daj; *be'terIS*,
be'nI'puqbe'Daj; *ma'rIgharet*, *'urSula* je
L: qaStaHvIS 'uQvam, SaH'a' joH *jon*?
'A: vIleghbe'
Bet: bejtaHvIS joHvam, qejqu'
vIleghchugh, qaSpu'DI' wa' rep, not poq vIghajbe'
H: 'ItwI' Daqu'
Bet: ghaH *be'neDIq* je jojbotlh rurbogh ghot'e' chenmoHlu'chugh, pov ghotvam
cha'ghach rurqu' wa' 'ej pagh jatlh
lolpuq wa'DIch rurqu' latlh
reH jawHa'taH
L: vaj, joH *jon* nujDaq jaw *be'neDIq* jat HID lanlu'chugh,
'ej jaw *be'neDIq* qabDaq joH *jon* 'Itghach bID lanlu'chugh je ---
Bet: 'uS QaQ, qam QaQ je ghajchugh, SoSloDnI',
wepSIjDaq Huch yap ghajchugh,
qo' be' Hoch noblaH ghotvam ---
ghaHvo' HeghwI'cho' maqwI''Ip QaQ SuHlaHchugh be'
L: QI'yaH, be'nI'puq, not SoHvaD loDnal DaSuH,
naSqu'chugh jatlIj
'A: va, Dochqu'
Bet: jIDochlaw'qu'chugh jIH, Doch law' qachegh
DochwI'vaD Dachmo' DochwIj
Dach je jagh Dogh
vaj, Quch HobwIj
L: vaj QuchlIj Hab,
batlh 'e' nIchaw'be'
Bet: vaj, nuSaw loDnal 'e' wIlon
Dal!
vIDallu'be'mo', joH'a' vItlho', qaStaHvIS po ram je Hoch
ghuy'cha', matay'chugh qabDaq rol ghajbogh loDnal'e' jIH je, jItaHlaHbe'!
chaq tunwI'Daq jIQot;
ghu'vam vImaS law' ghu'vetlh vImaS puS
L: chaq pagh rol ghajbogh loDnal'e' Datu'
Bet: chay' jIHvaD lo'laH ghotvam?
chaq SutwIj vIlo'taHvIS vItuQmoH 'ej tuQghach toywI'be'wI' vImojmoH jay'!
rol ghajwI' Doj law' pagh rol ghajwI' Doj puS
jIHvaD 'umbe' ghotvetlh 'ej ghotvamvaD jI'umbe' jIH
jatlhlu': veqlarghvaD neH nay'ngaqbe' lI' nayqangbe'wI'
vaj, SojqeqwI'vaD jIDIlmeH jav DeQ vItlhap
'ej ghe''orDaq nay'mey vIqem
L: toH, ghe''or Da'el'a'?
Bet: ghobe' 'a lojmItDaj vIghoS
pa' muqIH, quvHa'wI' ghuv gho'mo' ghIHbogh veqlargh
'ej mujatlh: QI'tu' yIjaH, *be'terIS*, QI'tu' yIjaH,
be'pu' quvvaD lulIgh 'oHbe'bej naDev
vaj, nay'wIj vIHIj 'ej QI'tu' vI'elmeH, QIt 'u' vISalbe'
pa' Sawbe'wI' ba'ghachDaq vItu'
'ej pa' mayInchoH
maH Quch law' bov nI' puS
'A: (*Hero*vaD jatlh)
loDnI'puq, Do' vavlI' Dalob 'e' vIvoq
Bet: lu', va, van 'ej jatlh: vavwI', Qu' Dubelbogh vIvangqang
'e' 'oHnIS be'nI''a'wI' Qu'
'ach qaStaHvIS ghu'vam neH, be'nI''a',
'IHjaj SawwI'
'IHbe'chugh, yIvanqa' 'ej yIjatlh: vavwI', Qu' mubelbogh vIvangqang
L: be'nI'puq, qaSDI' vay', SoHvaD Qap loDnal 'e' vItul
Bet: jInayrup, loDpu' chenmoHDI' joH'a', lam pImwI' lo'taHvIS
be'vaD pIn'a' Dachugh yoHbogh yav 'ay',
'ej ngIlbogh pugh tlhoQvaD yInDaj ja'nISchugh be',
be' nuQlu'bej
Qo', SoSloDnI', pagh vIneH
loDnI''a'pu'wI' chaH nuv wa'DIch puq'a'pu'
'ej qorDu'ghotwI' vISaw 'e' 'oHba' yemghach 'e' vIHarbej
L: puq, ja'ghach vIja'bogh yIqaw:
ghu'vam chavmeH Dutlhobchugh, jangghach DajatlhnISbogh DaSov
Bet: ngoy' nuch nuH, DunuQ tuHDaj
boHchugh qaH, DubaHtaHvIS, Dajatlh: bIbechbej 'e' vIbej
HIqIm, *Hero*
chaq *qarDaS*ngan, tlhIngan, romuluSngan je Suvlu'
'e' rur muSHa'choHghachmIw, tlhoghtay, paytaHghach je
rIHmo' 'ej moDmoHmo', *qarDaS*ngan Suvlu'ghach rur ghu' wa'DIch, ngojmo' je
quvghachmo' Saghghachmo' je tlhIngan Suvlu'ghach rur ghu' cha'DIch
'ej tay nur je ghaj
quvbe'ghachmo' romuluSngan Suvlu'ghach rurchoH
ghur HIghghach 'ej ghurpu'DI', ghe''or pawlu'pu'
L: qorDu'ghot, bItu'taHvIS, bIqImmo' bIle'
Bet: mInDu' QaQ vIghaj, SoSloDnI'
qaStaHvIS pem, chIrgh vIleghlaHba'
L: 'elta' tIvwI'pu', loDnI'
logh tIchaw'
qabjech tuQchoH *le'ona'to*, ghomDaj loDpu' je
'el qaH *pe'tlho*, *tlhaw'DIyo*, *be'neDIq*, *baltlhaSar*, *bora'chIyo*,
qaH *jon*, latlhpu' je, qabjech tuQtaHvIS, qIpwI'DIr chuSmoHlu'taHvIS je
qP: jaw, qaStaHvIS wa' vIHchu'ghach 'ay', jIyIttaHvIS chotlhejqang'a'?
H: bIyIttaHvIS bIHapmeH, 'ej bIbejtaHvIS bIqejHa'meH, 'ej pagh DajatlhmeH,
yItghachvaD choghajjaj
teH, jImejmeH jIyIttaHvIS je
qP: bImejtaHvIS, qatlhej'a'?
H: *chotlhej* vIjatlh, vIjatlhqangDI'
qP: ghorgh Dajatlhqang?
H: qablIj vIparHa'DI'
ngaSwI' rur chuS'ugh 'e' botjajlu' jay'!
qP: ta'juHHey nIb qabjechwIj, jaw:
batlh Dun ngaSbejmo' 'oH
H: vaj, nov, bItIn; bIboch; bI'ugh
qP: neHghachmo' not yIghoH
retlhDaq gho'taHvIS jaH
Bal: choparHa' vImaS
M: SoHvaD 'e' vIneHbe', qabghach law' vIghajmo'
Bal: wa' nuq?
M: ghogh vIlo'taHvIS, lalDanmo' jItlhob
Bal: wanI'vammo' ghur qaparHa'ghach
*lu'* jatlhlaH QI'tu'nganpu'
M: vIHchu'wI' QaQvaD munaymoHjaj joH'a'
Bal: lu'
M: ghaH DachmoHjaj je joH'a', qaSpu'DI' vIHchu'ghach
yIjach, tayyaS
Bal: 'ut pagh QIch latlh
tayyaSvaD jachlu'
retlhDaq gho'taHvIS jaH
'U: qaSovqu'bej
qaH *'anto'nIyo* SoH
'A: nom, jIHbe'
'U: nach DavIHmoHghach mIwmo' qaghov
'A: qavIt
chIch vIDa
'U: not QaQqu' DaDaghach, ghaH'e' SoHbe'chugh
ghapDaj QaD naQ 'oHbej Dochvam
ghaH SoH, ghaH SoH
'A: wa' mu' vIjatlh: jIHbe'
'U: Ha', Ha', bItlhaQghach povmo' qaghovbe' 'e' DaHar'a'?
So'laH'a' batlh?
Ha', bIjatlh 'e' yImev, ghaH SoH
narghnIS quvghach
pItlh
retlhDaq gho'taHvIS jaH
Bet: 'e' Duja' 'Iv choja'qangbe''a'?
Ben: HISlaH, HInoDHa'
Bet: SoH 'Iv choja'qangbe''a' je?
Ben: DaH HISlaH
Bet: vuvHa' 'ej *vatlh lut tlhaQ*qoqvo' tlhaQghachDaj QaQ Suqba',
ja'ba' jaw *be'neDIq*
Ben: ghaH 'Iv?
Bet: DaSovqu'
wanI'vam DIch vIghaj
Ben: vISovbe' jIH
HIHar
Bet: not DuHaghmoH'a'?
Ben: HIja'bej
nuq ghaH?
Bet: va, joH HaghmoHwI' ghaH
qoH QIp ghaH
tIchghachmey Harlu'bebogh 'oghlI'
ghu'vam neH 'um
ghaH lutIv ngoy'Ha'wI'pu' neH
tlhaQghachmo' lunaDbe' 'ach 'ongghach lunaD,
ghotpu' belmoHmo' 'ej ghotpu' QeHmoHmo'
qaSDI' wanI'vam, ghaHmo' HaghchoH 'ej luqIp
ghaH ngaS yo' 'e' vIHarqu'
chaq may' vangmeH mutIjchugh, jImaS
Ben: jawvam vIghovDI', QIch Daja'bogh vIja'
Bet: lu', lu'
muHIvDI', jIHDaq rurghachmu'tlhej ghorba'
chaq mu'tlhejDaj qImchugh pagh, qoj Haghchugh pagh,
'ItchoHbej ghaH
vaj, reghuluS 'Iwghargh polchoHlu',
qaStaHvIS ramvetlh, pagh ghem Sojmo' qoH
(chuSchu')
Bet: DevwI' DItlha'nIS
Ben: Hoch QaQ wIvangmeH
Bet: ghobe', qabghach vay'Daq nuDevchugh,
qaSDI' tlha'bogh tlhe'ghach, ghaH vImej
qaS chuSchu'ghach. mej qaH *jon*, *bora'chIyo*, *tlhaw'DIyo* je ngaSbe'bogh
Hoch
qJ: *Hero* muSHa' loDnI'wI' 'ej 'e' ja'chuqmeH vavDaj nge'
*Hero* tlha' be'pu'
ratlh wa' qabjech
Bor: 'ej ghotvam ghaH *tlhaw'DIyo*
vIHghachDajmo' vIghov
qJ: jaw *be'neDIq* SoH, qar'a'?
tlh: choSovqu'
ghaH jIH
qJ: loDnI'wI' DaSum DuparHa'mo'
*Hero* muSHa'choH
jIqoy', ghaHvo' yIpon
ghaH ngaSmo' chuQun, ghaHvaD mang neH *Hero*
ghu'vamvaD yuDHa'wI' DaDalaH
tlh: *Hero* muSHa' chay' 'e' DaSov?
qJ: muSHa' 'e' 'Ip 'e' vIQoy
Bor: vIQoy je
'ej qaStaHvIS ramvam, Saw 'e' 'Ip ghaH
qJ: Ha', 'uQ majaHjaj
mej qaH *jon*, *bora'chIyo* je
tlh: *be'neDIq* pong vIlo'taHvIS jIjang,
'ach Qumvam qab luQoy *tlhaw'DIyo* nach.
joHvaD, naymoHmeH pon 'e' nIDbej joH.
latlh HochvaD taHlaw' jup Daghach net Sov.
muSHa'ghach Qu' malja'vaD taHlaw'be'.
ghaHvaD Sutlhta'jaj mInDu' ghajbogh Hoch'e',
'ej pagh Duy voqjaj. veqlargh 'oH 'IHghach.
'oHmo' neHghach mojlaw' voqghach 'ej tet.
ghu'vam'e' tob rep Hoch wanI'. Do'Ha'.
ghu'mo' jIpIHbe'. vaj, qamej, *Hero*!
--
***
"Relax." -- "yIleS." [Three seconds pause.] "Stop Relaxing!" -- "yIleSHa'!"
--- the Conversational Klingon tape.
Nick "I am not a Klingon. Much." Nicholas. [email protected]
nIchyon jIH. nIchyon SoHbe'. nIchyon ghaHbe'. nIchyon tlhIHbe'. nIchyon jIHqu'.