tlhIngan-Hol Archive: Tue Oct 08 07:00:16 1996

Back to archive top level

To this year's listing



[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next]

No Subject




			   tlhoraQ puqloDpu' lut
			   ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

  			      -= 'ay' wa' =-

     Qo'noS HatlhDaq qaStaH jajlo'.  QIt chalDaq Sal juHHov.  DungDaq loQ 
chISchoH 'engmey puS Doq.  tujchoH muD.  loQ vIH SuS mach.  tIr yotlh 
leghchoHlu'.

     tIrDaq QIt yIt wamghom.  wamghomDaq loS wamwI'pu' tu'lu'.  
qoghmeychajDaq HuStaH nuHmey lutlh: naQjej taj je.  Sut puS tuQtaH 'ej 
jIbchaj Sevbe' choljaHmey.  tamqu' chaH yIttaHvIS.  pay' tlhup wa':  
"toH! gheD wIghos!  pa', Sor ngemHomDaq." ghopDaj joqtaHvIS qochDajvaD 
ra' ghaH: "SoH, nIHDaq.  SoH, poSDaq.  SoH, 'o'Daq.  nom, nom."  nuHmey 
'uchchoH, 'ej Sormey DechmeH ghomHa' latlhpu'.

     vIHbe'lI' wamghom ra'wI', loStaHvIS.   gheD lunejlI' ra'wI' mInDu'.  
vIHtaHvIS latlh wamwI', Seyqu'choH.  "yItuv..., wej...," tlhup'egh ra'wI'.  
DaH Sor ngemHom luDechchu'ta' latlh wamwI'.  "wej, wej," tlhupqa'. pay' 
DeSDaj pep ra'wI' 'ej latlhvaD jach, "Ha'! gheD jev!"

     jachqu'choH Hoch 'ej nom SormeyDaq qet.  Sorvo' Sup gheD: chemvaH tIn 
naS.  boch chemvaH Ho'Du' jej 'ej yav luHabHa'moH pachDu'.  wamghom ra'wI'  
leghta'DI' chIch ghaHvaD yov chemvaH qu'.  nIteb Qam vIHbe'bogh ra'wI'.    
chonnaQ pep ghaH 'ej yavDaq qamDu'Daj lIS. jachtaHvIS chemvaH, ghaHvaD Sup.  
tut HoS rurtaH ra'wI', chonnaQ 'uchtaHvIS.  HIvtaHbogh chemvaH loStaHvIS, 
jotqu' ghaH.  loQ mon.

     DaH Sumqu' chemvaH.  qaSDI' wa' lup, chaq ra'wI' porgh luSIjchu' 
chemvaH pachDu'.  'a SIbI' qIp ra'wI'!  chemvaH mong jeD mup chonnaQ 'ej 
yavDaq SoDchoH chemvaH 'Iw.  DopDaq chonnaQ luH ra'wI' 'ej pum chemvaH.  
"yay!" jach ra'wI'.


  			      -= 'ay' cha' =-

     joqtaHbogh pachDu' juntaHvIS, gheD Do'Ha' lujev latlh wamwI'pu'.   
tajchaj lo'taHvIS chemvaH porgh lupe'choH 'a wej Heghpu' 'oH.  wa'logh, 
cha'logh SaQ chemvaH, 'a DaH tamchoH 'ej oHvo' tlheDchu' yIn.  Ha'DIbaH 
luSopchoH wamwI'pu'. tagh tIq Somraw je Sop.  Haghqu' Hoch.   ghopchaj 
porghchaj je ngoH chemvaH 'Iw.  chalDaq qabDaj pep ra'wI' 'ej jachqu'.  
reghbogh tagh chop 'ej 'ay' chevta'DI' yIv.

     pay' ghum chuSbe' Qoylu'. jatlh ghogh: "qaH.  moraQ qaH."  qImHa' 
wamghom ra'wI'  'ej SoptaH.  ghum Qoyqa'lu' 'ej jatlhqa' ghogh: "moraQ qaH.  
jIqaghnIS.  moraQ qaH."  Sop 'e' mev  wamghom ra'wI' (moraQ ghaH).  "va, 
nuqjatlh," tlhob. jatlh ghogh: "QumwI'."

     "baQa'."  Qam moraQ 'ej toy'wI' Sum legh.  moraQvaD ghumbogh QumwI' 
nob toy'wI'.  HaSta chu' moraQ.  "naDev jatlh moraQ.  SuH."  QamchoH latlh 
wamwI'. QumwI' HaStaDaq qab luleghlaH, 'ach ghogh luQoylaHbe'.  ja'chuqtaH 
moraQ rI'wI' je. "nuq... qatlh...  DIch Daghaj'a'?  ghmm...  luq, jIyaj.  
SIbI' jImej.  DaH vIchu'Ha'."  QumwI' leQ 'uy moraQ 'ej HurghchoH HaSta.  
toy'wI'vaD QumwI' nobHa' moraQ.

     "Sut vIghajnIS," ra' ghaH.  SumchoH yopwaH yIvbeH je qemtaHbogh 
toy'wI'pu''e'. tuQchoH moraQ, 'ej toy'wI' wa'DIchvaD ra': "mawam 'e 
vImevnIS.  vengDag narghpu' ghu' potlh.  pavlaw' ghu'.  SIbI' jImejnIS.  
juHDaq Ha'DIbaH chuv yIqeng.  qorDu'vaD jeywIj yISovmoH."  nom tIrDaq 
yItchoH moraQ.  "leS puS ghaytan jIchegh."  chalvo' ghIr puvbogh Duj.   
lojmIt poSmoH beq 'ej puvwI' 'elchoH moraQ.  "wamghom DevwI'pu' DaDIl  
'e' yIlIjQo'.  chaHvaD chemvaH nach yInob."

     tugh lojmIt SoQmoHta' 'ej QuQ laQta' beq, 'ej chalDaq Sal puvwI'.  
nom chal Hop jenDaq gho mach qIj rur puvwI'.  Ha'DIbaH 'ay'mey, wammeH 
'aH je woH toy'wI'pu' 'ej lupwI'mey lo'taHvIS mej.  chalDaq SaltaH juHHov.  
tujtaH muD.  tam tIr yotlh, Sor ngemHom je.  yavDaq ratlh chemvaH 'Iw neH.


  			      -= 'ay' wej =-

     laSvargh tIn qach wa'DIchDaq Saq puvwI'.  lojmIt poSmoHta'DI' beq, 
puvwI'vo' tlheD moraQ.  porghDaj lamHa'moHta'.  ratlh pagh 'Iw.  DaQDaq 
Habqu' jIbDaj.

     qach 'el moraQ 'ej SIbI' pIn yaHDaq ghoS.  pa' 'elDI', Qam Hoch.  
"moraQ, QoraQ tuqDaq tlhoraQ puqloD, pIvan," jatlh chaH.

     "nuqDaq ghaH loDnI'wI' toraQ'e'?  pa'DajDaq?"  yu' moraQ.

     "HIja', qaH," jang vay'.

     toraQ pa' 'el moraQ.  Doj pa'vam mIp.  benmey law' wo' batlhvaD 
yejquv woQmo' DIbmey Hevta' QoraQ tuq.  yotlhmey lI' wIjmeH 'ej woj 
choHwI' lIngmeH chaw'mey Hevta' tuq.  DIbvammo' wo'vaD veSDujmey nobnIS 
tuq.  DaH laSvarghmeymo' mIpqu' QoraQ tuq.  veSDujmeymo', wo' rIpmeyDaq 
potlhqu' QoraQ tuq.

     moraQ leghbe'law' toraQ.  loQ mon moraQ.  laSvarghmey vu'taH toraQ.  
Du'mey Dujmey je vu'taH moraQ.  moraQ qan law', toraQ qan puS.  moraQ 
parlaw' toraQ.  meq Sovbe' moraQ.  chaq veSDuj ra' neH toraQ.  chaq 
HatlhDaq wam neH.  chaq moraQ naDqu'taH vavchaj tlhoraQ 'e' Har toraQ.  
meq Sovbe' moraQ 'ej SaHbe'.

     "toraQ," jatlh ghaH, "naDev jIH.  nuq DaneH?  qatlh vengDaq jIchegh 
'e' DapoQ?"

     moraQDaq tlhe' toraQ.  "toH, moraQ. tay'qa' tlhoraQ puqloDpu'." 
qaStaHvIS DIS puSbe', tay'be'taH moraQ toraQ je.  "chay' yIn qorDu'?  
pIvtaH'a' Hoch?"  tay'be'taH je toraQ qorDu' je.

     "pIvqu' Hoch. tugh jeraQvaD qaS nentay."

     "cheptaH'a' QoraQ tuq?"

     loDnI' qechmey Sov moraQ.  vay' ja' 'e' junlaw' toraQ.  "cheptaH 
QoraQ tuq 'ej potlhtaH QoraQ tuq net Sov.  bIjun 'e' yImev.  qaSta'DI' 
DIS law'qu', qatlh DaH jIH chorI'ta'?"


				-= 'ay' loS =-

     tup law' tam toraQ.  bItlaw' ghaH.  pay' jatlh: "reH QoraQ tuq 
chepjaj 'ej potlhjaj.  qatlh mapotlh?  wa' meqmo' mapotlh.  woj choHwI' 
wIlIng 'ej choHwI'maj lo' Hoch wo'."

     "veSDujmeymaj yIlIjQo'," chel moraQ.

     "yuQ toq chu' lutu'pu' Humanpu' 'e' DaSov'a'?" pay' tlhob toraQ.  
"qaDan 'oH yuQ pong'e'."

     "HIja'.  potlh'a' De'vam?  reH yuQ chu' tu'taH DIvI'."

     "Hachqu' yuQvetlh nganpu'.  HoS lIngmeH jan motlhbe'qu' lughaj.  
'otlh bIr rIHwI' 'oH jan pong'e'.  HoSghajbej janvam.  wo'Daq janvam 
lIngchugh vay', chaq notlhchoH woj choHwI'.  notlhchoHchugh woj choHwI', 
chaq 'oH je' pagh."

     "toH, qay''a'?  verengan DaDa," vaq moraQ.  "malja'lIj vISaHbe'."

     "veSDujmeylIj DaSaH'a'?  Du'meylIj DaSaH'a'?  yIyaj, loDnI': 
malja'mo' neH DIbmeymaj wIghaj.  woj choHwI'maj je'chugh pagh, vaj tugh
ngab Huchmaj.  ngabchugh Huch, vaj nurupDI' yejquv maDIllaHbe'.  tugh
tuqmajvo' chaw'mey yaHmoH yejquv 'ej latlh tuqvaD nob.  Dujmey Du'mey je
nge'.  chaq tugh ngabchu' QoraQ tuq." 

     loQ tam moraQ.  "chay' mavanglaH?" tlhob.

     jang toraQ: "qaDanDaq majaHnIS.  'otlh bIr jan lIngmeH mIw wIje'nIS 
pagh wInIHnIS. wIje'laHbe'chugh pagh wInIHlaHbe'chugh, vaj laSvarghchaj 
wIQaw'nIS."

     "<maH> Dajatlh'a'?  chotlhej'a'?"

     "HIja'," jang toraQ.

     "qatlh chotlhej jay'?  nIteb veSDuj vIra'laH."

     "vIQochbe'.  veSDuj Dara'taHvIS, jInISbe'taH.  'ach malja' wIbuStaHvIS, 
SovwIj yap law', SovlIj yap puS.  pa' jISaHnISba', qar'a'?"

     ghoH neH moraQ, 'ach lugh toraQ.  yapbe' moraQ Sov, malja' buStaHvIS.  
"luq. vIQochbe'.  ghorgh mamejnIS?"

     "ghorgh mamejlaH?" jang toraQ.

     Qub moraQ.  "verghta' vorcha' veSDuj QI'merogh 'ej tugh mejbeHqa'.  
DaH veSDujvam poQbe' Hubbeq 'ej pagh Qu' ghaj 'oH.  QI'meroghDaq matenlaH 
qaSta'DI' - ghmm - cha' jaj."

     Qam toraQ.  "majQa',  moraQ.  rut ghol maH 'e' vISov, loDnI'.  'ach 
DaH qoch maHlaH 'e' vItul.  nuwuvtaH QoraQ tuq.  malujbe'nISbej.  qaDangan 
pegh wISov 'ach qaDan wIpej."


				-= 'ay' vagh =-

     qaDanDaq pawta'DI' veSDuj QI'merogh, yuQ bavchoH.  Duj meHDaq Qam 
moraQ toraQ je.  jatlh toraQ. "SIbI' 'otlh bIr rIHwI' laSvarghDaq maQol 
'e' chaw' qaDan qum.  laSvargh Quv vIghaj."

     QuvvamDaq jolta'DI' moraQ toraQ je, pa' tInDaq Qam chaH.  pa'vamDaq 
ba'taH qaDangan law'.  yoq mach puj ghaH qaDangan'e'.  jIb pob joq Hutlh.  
nuj tInqu' ghaj.  mop tIq tuQ.

     "revan, tlhInganpu'," jatlh wa' qaDangan.  "DenIb QatlhvaD nuq jatlh 
reghuluS 'Iwghargh?"

     loQ mIS tlhInganpu'.  "wISovbe'," jang toraQ.  " 'otlh bIr rIHtaHghach 
mIw wIje'meH matlhong wIneH."

     "luq," jang qaDangan.  "matlhongqang.  lut tlhaQ boSov'a'?"

     "nuqjatlh?" jang toraQ.  "qatlh lut tlhaQ boQoy  boneH?  malja' 
wISutlh wIneH."

     "malja' luSutlhtaHDI' qaDanganpu',  malja' lutlhe' lutmey tlhaQ.  
maHvaD lut tlhaQ boja'chugh, vaj chevuv 'ej chevoq 'e' wISovbej.  toH, 
lut tlhaQ boSov'a'?"

     "ghobe'," jang toraQ QeHchoHtaHvIS.

     "mapay.  pagh lut wIQoychugh, vaj pagh malja' wISutlhbe'ba'."

     "wejpuH," Qub moraQ.  toH, ngeDbej ghu'vam.  lutmey tlhaQ parHa'qu' 
Hoch tlhIngan. lutmey pov law' SovtaH moraQ.  qaDanganvaD tlhob: "Doq'a' 
SuvwI'?"

     "vISovbe'," jang qaDangan.

     "ghobe'.  SuD."

     Haghbe' qaDangan.  "latlh lut DaSov'a'?"


				-= 'ay' jav =-

     jatlhqa' moraQ: "Qo'noSDaq ghIQtaH cha' qaDangan.  tlhIngan 'avwI' 
lughom.  'avwI'vaD tlhob wa': naDevvo' yejquv vaS'a' majaHlaH'a'?  jang 
'avwI': HIja', lIchopbe'chugh ghewmey."

     "nuqjatlh?"

     jatlh toraQ: "vInID 'e' yIchaw'.  tera' tach 'el wa' tlhIngan.  
chomvaD ra': romuluS HIq vItlhutlh vIneH.  Huch 'ar DapoQ?  jang chom: 
wa'maH Soch DeQ.  chel chom: naDev not tlhInganpu' vIleghpu'.  jang 
tlhIngan: 'ej Huch law'qu' DapoQmo' chaq DaH naDev maghoS tlhInganpu' 
'ej pIHoH."

     tamtaH qaDanganpu'.  Qay'choH toraQ.  "petaQmey tlhIH!  nIvqu' 
lutmeyvam tlhaQ, 'a wej SuHagh!  'otlh bIr mIw wIje'laHbe'chugh vaj 
pIraDba' 'e' boSovbe''a'?  qaDanDaq ghoSbej tlhIngan yo' 'ej laSvarghmeyraj 
wIQaw'chu'.  DIDaq vengmeyraj wImol!"  qamvo' waqDaj teq toraQ 'ej 'oH 
lo'taHvIS quS qIpchoH.  "pImolchu'!"  waq roQ.  "petaQmey!  ghobe' -
Qovpatlhmey tlhIH.  Qovpatlhmeyna' QIp!"

     tugh vay' HoH neH toraQ 'e' Sovchu' moraQ.  QaQbe' qechvam.  ghoSbe'ba' 
tlhIngan yo' 'ej batlhHa' yuQ novDaq Heghbej loDnI'pu'.  vangnIS moraQ.

     jatlhqa' toraQ: "batlh boghajbe'ba'!  batlh maSutlhqang.  Huch 
wInobqang.  nuHmey wInobqang.  lut tlhaQqu' wIja'ta'!  'ach SujIjQo'!  
yap!  jItlhong 'e' vImev.  DaH jIvang!"  vaHDajvo' nISwI' lel toraQ 'ej 
pa'Daq Hoch qaDangan HoHrupchoH.

     'ach pay' Haghqu'choH qaDanganpu'!  "qoqo!  wanI' tlhaQ DaqaSmoH!"   
lujach chaH. ghopDaj nuD toraQ.  nISwI'Daj leghbe', 'a waqDaj 'uch!  
moraQDaq tlhe' toraQ.  ghopDaq toraQ nISwI' 'uchtaH moraQ.  toraQ vaHvo' 
nISwI' lelta' 'ej vaHDaq waq yuvta' moraQ, 'ej lIw tu'pu'be' toraQ.  
Haghqa' qaDangan wa'DIch.  "majQa'.  maHvaD wanI' tlhaQ nIvqu' bo'angta'.  
DaH matlhongqangbej."


			     (wej rIn lut)


================================ NOTES ===================================

PNs:  tlhoraQ, toraQ, moraQ, QoraQ, jeraQ
SNs:  QI'merogh
GNs:  qaDan

'uch = hold  		    	(TKW)
chonnaQ = hunting spear   	(KCD)
gheD = prey               	(KCD)
Hutlh = "to lack"  		(TKW)
lIw = substitute, stand-in 	(TKW)
nISwI' = disrupter 		(KCD)
tuq = "house, tribe" 		(TKW)
vorcha' = a class of warship    (HolQeD?)

wamghom
"hunting party" - I made it by analogy to {Saqghom} "landing party".

Sor ngemHomDaq
The phrase {Sor ngemHom} is supposed to mean "grove of trees". 

qoqo
(sound of laughter)


From: Steven Boozer <[email protected]>
To: [email protected]
Subject: [tlhoraq lut - 6]


__________________________________________________________________________
 Steven L. Boozer              | The fact that an opinion has been widely
 University of Chicago Library | held is no evidence whatever that it is
 ----------------------------- | not utterly absurd.
 [email protected]   | 		      -- Bertrand Russell



Back to archive top level