tlhIngan-Hol Archive: Tue Feb 14 08:48:54 2012
[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next]
Re: [Tlhingan-hol] nuq bop bom: 'ay' wa'vatlh wejmaH Hut: <noH ghu>
I apologize in advance for the quantity of comments on grammar and usage.
On Thu, Jan 26, 2012 at 11:01 AM, Qov <[email protected]> wrote:
> jatlh ghutar, "wa'maH chorgh ben jIboghpu' jIH! "
>
> "nuqDaq bIboghpu'?" jatlh qaH'eng.
>
> "rIngDal loSDaq," jatlh ghutar.
>
> jatlh vajar, "rIngDal loS? wa'maH chorgh ben DanmeH tlhIngan wo', rIngDal
> loSDaq qaStaH noH qar'a'?"
Star Trek V has a relevant line spoken by Klaa when he is told that
the Federation is sending the Enterprise to Nimbus III:
{'entepray' 'a'?}
It's the only example I know of with a fragmentary noun-as-question.
It looks like he just used the interrogative verb suffix without a
verb.
> "HIja'. qaStaHvIS noHvetlh jIboghpu'," jatlh ghutar. "Sub jIHpu'."
>
> "qaStaHvIS loS DIS neH taH mID noH. chay' Sub ghaHlaH ghu'e'? lut
> yIjatlh"[203] jatlh vajar.
You could say {lut ghoQoymoH} if you don't like {yIjatlh}. Or you
could just say {ghoja'} without mentioning {lut}.
> mon ghutar 'ej jatlhchoH, "mID noHDaq negh chaHtaHvIS vavwI''e' SoSwI''e'
> je, qIHchuq. rIngDal loS lucharghmeH yavDaq Suv negh law'. 'omqu' Sungpu'.
> may'meyvetlh Dunmo' bommey law' luqonlu'pu', 'ach lutwIj neH Saja'.
If you're going to say {lutwIj neH Saja'} anyway, why make a big deal
out of not saying {lut ghoja'} above?
> jagh
> lughobtaHvIS SoSwI' vavwI' je Ho'chuqchoH 'ej che'ronDaq tlhejchuqchoH.
> Hubchuq 'ej toDchuq 'ej SeymoHmo' may'mey nga'chuq, vaj yatlhchoH
> SoSwI'[111]. tInqu'choHmo' chorDaj SuvlaHchu'be'DI' tay'laHtaHmeH QaSvaD
> vutchoH.
(I like {Sach} better than {tInqu'choH}, but only enough to mention it
rather than actually suggest the change.)
> yoSDaq luDantaHbogh, raQ luDab.
{-Daq} is unnecessary on this {yoS}. Reading it there, I get a sense
that I might be missing a subtle point of meaning.
> pa'meyDaq Qongbe'ba' SuvwI'pu'.
> yavDaq Qong Hoch. qoSwIj ram SoSwI' chorDaq jIpupmo' vIvemmoH 'ej
> jIngojtaHmo' Qongqa'laHbe'. jIboghrup. Qongbogh SuvwI'pu' Sujbe'meH Hu'
> SoSwI'. tlhej vavwI'. QongwI' Daqvo' lughoS. yoHmo' SoSwI' jachbe'
> jIboghtaHvIS, 'ach jIboghDI' jIjachqu'. Qongbogh SuvwI'pu' vemmoH beymeywIj
> 'ej pay' jaghmey tu'. 'avwI'pu' HoHta'. nIn, Sechmey je luqeng. nIn
> lulIchlaHpa' vIvemmoHbe'chugh, Qongbogh SuvwI'pu' meQmoHchu' jagh. vaj
> <ghutar> mupong."
ghu tar? Hujqu'.
> jatlh Hota'ro', "ghu tar? vIyajbe'."
>
> jatlh ghutar, "ghuHta' 'oS. jaS jatlh SoSwI'. <ghuHta'> HechDI' <ghutar>
> jatlh. SepDajDaq motlh QIchvetlh. jIHmo' ghuHta' SuvwI'pu'." Hemba' ghutar.
toH. Huj, 'ach jaS Huj.
> jatlh vajar, "majQa'. Dun lut." wej'vatlh nem lutvetlh ja'taH ghutar qorDu'
> 'e' tlhoj vajar. vajar ghu lut ja'laH pagh.
Do'. ghu lutDaj 'oghlaH 'ej tlhochlaH pagh.
> HIvje' tebqa'meH HIq qang.
>
> HIvje' peptaHvIS jatlh ghutar, "batlh yaS wa'DIchma' chu' Hota'ro' Sogh
> ra'taHjaj!" tlhutlh Hoch 'ej Hota'ro' Hoy'.
>
> jatlh Hota'ro', "woQ Quj Dapar Dajatlh 'ach DaHjaj bIpo', HoD. qImyal Sa'
> Datojta'!"
>
> jatlh vajar, "tlhIngan tlham vIchIjnISDI' jImIS 'ach jagh'e' vIqaDlaH."
may' qaq law' Quj qaq puS.
pIj ghaHvaD qay' tlham. Duj tlham chu'Ha'DI' Hota'ro', meH tlhoy'Daq
pum vajar HoD 'e' vIqaw.
-- ghunchu'wI'
_______________________________________________
Tlhingan-hol mailing list
[email protected]
http://stodi.digitalkingdom.org/mailman/listinfo/tlhingan-hol